วันสารทไทย 2564 ตรงกับวันที่ 6 เดือนตุลาคม ถือเป็นจารีตประเพณีสำคัญของคนประเทศไทยที่ปฏิบัติสืบต่อกันมายาวนาน ชอบจัดขึ้นในราวกันยายน-เดือนตุลาคมของทุกปี ทั้งยังยังเป็นวันรวมเครือญาติที่สมาชิกในครอบครัว ร่วมกันทำบุญทำกุศลอุทิศส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว มีประวัติที่มาที่ไปยังไง ติดตามจากบทความนี้
ทำความรู้จัก “วันสารทไทย” คือวันอะไร?
วันสารทไทยเป็นวันทำบุญทำกุศลกลางปีของคนประเทศไทย ตรงกับวันแรม 15 เย็น ขึ้น 10 บ้างก็นิยมเรียกวันนี้ว่า “วันสารทเดือนสิบ” หรือ “จารีตประเพณีทำบุญทำกุศลเดือนสิบ” โดยในแต่ละภาคจะมีชื่อเรียกที่ไม่เหมือนกันออกไป ดังนี้
– ภาคกลาง : วันสารทไทย
– ภาคใต้ : งานทำบุญเดือนสิบ, จารีตประเพณีชิงเปรต
– ภาคอีสาน : งานทำบุญข้าวสาก
– ภาคเหนือ : งานตานก๋วยสลาก
วันสารทไทยได้รับอิทธิพลมาจากคติอินเดีย เมื่อไทยรับเข้ามาใช้เป็นส่วนหนึ่งของประเพณีท้องถิ่นแล้ว ก็จะมีความยึดโยงกับความศรัทธาเรื่องสังคมทำการเกษตรแล้วก็บรรพบุรุษ โดยมั่นใจว่าการทำบุญให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับไปแล้ว รวมทั้งสิ่งศักดิ์สิทธิ์ที่ยกย่อง จะช่วยบันดาลใจให้ครอบครัวอยู่เย็นเป็นสุข ฝนตกตามฤดูกาล พรรณไม้ธัญญาหารอุดมสมบูรณ์ เก็บเกี่ยวได้ผลผลิตที่พึงพอใจ แม้กระนั้นแม้ไม่ยกย่องบรรพบุรุษแล้วก็สิ่งศักดิ์สิทธิ์ ก็จะได้รับผลที่ตรงข้ามกันนั่นเอง
ประวัติวันสารทไทย มีที่มายังไง?
จากหลักฐานในหนังสือพิธีสิบสองเดือน บทพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 5) มั่นใจว่า จารีตประเพณีวันสารทไทยมีมาตั้งแต่ยุคสุโขทัย ส่วนสาเหตุที่คาดการณ์ว่าได้รับอิทธิพลมาจากอินเดียแล้วก็คติพราหมณ์ เพราะในอดีตช่วงวันสารทที่จัดในเดือน 10 เมื่อเทียบกับช่วงฤดูเก็บเกี่ยวของไทยแล้ว พบว่าเป็นช่วงๆที่ข้าวยังไม่สุก ไม่ใช่ฤดูเก็บผลิตผลของไทย จึงไม่อาจจะทำขนมกระยาสารทขึ้นมาโดยใช้ผลิตผลในช่วงนั้นได้
เมื่อเป็นเช่นนั้น คนประเทศไทยจึงปรับปรุงแก้ไขดัดแปลงด้วยการนำข้าวสารเก่า ผสมกับถั่วแล้วก็งา เพื่อใช้ทำขนมกระยาสารท สำหรับบูชาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ เทพเจ้า แล้วก็ผีสาง ที่คอยคุ้มครองปกป้องคุ้มครองป้องกันแทนนั่นเอง ถัดมาเมื่อคนประเทศไทยหันมานับถือศาสนาพุทธ จึงนิยมทำบุญทำกุศลกับภิกษุ เพื่ออุทิศบุญส่วนกุศลไปให้บรรพบุรุษ รวมทั้งผู้เสียชีวิตที่ตกเป็น “เปรต” ให้ได้ได้โอกาสมารับส่วนบุญในวันทำบุญทำกุศลสารทเดือนสิบนั่นเอง ซึ่งคนใต้จะเรียกวันนี้ว่า “วันทำบุญทำกุศลชิงเปรต” นั่นเอง โดยจะต้องมีการจัดสำรับของกิน ผลไม้ ขนมพอง ขนมลา ฯลฯ นำไปทำบุญทำกุศล เพื่อหวังให้วงศ์ญาติที่ล่วงลับไปแล้ว ได้รับผลบุญในช่วงเทศกาลดังที่ได้กล่าวผ่านมาแล้ว
ความสําคัญวันสารทไทย สะท้อนแนวคิดเรื่องอะไรบ้าง?
- การแสดงความรู้บุญคุณคนต่อบรรพชนที่ล่วงลับไปแล้ว มั่นใจว่าในช่วงวันสารทเดือนสิบ วงศ์ญาติที่ตายจากไปแล้ว แม้กระนั้นยังต้องชดเชยบาปอยู่ จะได้กลับมาหาครอบครัวเพื่อรับส่วนบุญบุญกุศล
- การแสดงความนับถือต่อผู้มีพระคุณ แสดงถึงความผูกพันระหว่างบรรพชนที่เสียชีวิตไปแล้ว แล้วก็ลูกหลานวงศ์ญาติที่ยังมีชีวิตอยู่
- การแสดงความโอบอ้อมอารี เพราะในช่วงวันสารทไทย คนประเทศไทยชอบนิยมนำขนมกระยาสารท หรือขนมตามจารีตประเพณีของแต่ละท้องถิ่น ไปมอบให้แก่กัน
- การแสดงความนับถือต่อธรรมชาติ แม่โพสพ ผีสาง เทพเจ้า (ตามความศรัทธาของแต่ละพื้นที่) ที่ช่วยคุ้มครองปกป้องคุ้มครองป้องกันให้ผลิตผลการกสิกรรมได้ประสิทธิภาพที่ดี
- การเสียสละ ทำบุญทำกุศล บริจาคทาน ไม่โลภ ไม่ยึดติด ทั้งยังเป็นการอุปการะพระพุทธศาสนา อนุรักษ์จารีตประเพณีไทยสืบไป
สำหรับกิจกรรมวันสารทไทยที่คนประเทศไทยยึดถือปฏิบัติกันทุกปีเป็นการไปวัดทำบุญทำกุศล กรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้แก่บรรพบุรุษที่ล่วงลับ ด้วยการนำข้าวปลาของกิน ผลไม้ ขนมตามจารีตประเพณี ไปร่วมใส่บาตรที่วัด ซึ่งการประกอบพิธีวันสารทไทยในแต่ละพื้นที่ ก็อาจมีลักษณะที่ไม่เหมือนกันออกไป
